Zaburzenia lękowe – definicja i rodzaje

Lęk jest jednym z najczęściej występujących objawów psychopatologicznych. Można go określić jako nastrój, w którym dominuje odczucie silnego zagrożenia lub zatrważającej zmiany wywodzącej się z nieznanego, nierealnego źródła. Lęk jest odpowiedzią organizmu na irracjonalne zagrożenie. Należy pamiętać że zaburzenia lękowe to nie to samo co strach.

Zaburzenia lękowe jako problem zdrowia psychicznego

Najbardziej powszechnymi problemami zdrowia psychicznego są zaburzenia lękowe. Obecnie uważa się, że są one spowodowane czynnikami biologicznymi (uwarunkowania genetyczne), indywidualnymi warunkami osobowymi jednostki (osobowość) oraz warunkami środowiskowymi (w tym socjalno-bytowymi). Zaburzenia lękowe to przedłużające się stany niepokoju i napięcia, które pojawiają się bez rzeczywistych (realnych) przyczyn.

Objawy i skutki zaburzeń lękowych

Tego typu emocje wpływają negatywnie na codzienne funkcjonowanie. W niektórych przypadkach, przy dużym nasileniu, mogą zupełnie sparaliżować życie osoby dotkniętej silnym lękiem. Zaburzenia lękowe bezwzględnie powinny być diagnozowane, a następnie leczone. Lekceważenie ich prowadzi do poważnych negatywnych konsekwencji zdrowotnych, włącznie z chorobami psychicznymi i silnymi konfliktami społecznymi.

Opis terapii lęku

Celem terapii lęku jest uzyskanie kompetencji w indywidualnym radzeniu sobie z lękiem uogólnionym, napadami paniki oraz fobiami. Chodzi o kontrolę emocji lękowych w codziennych sytuacjach, które wcześniej je generowały. Celem terapii jest zmniejszenie lub całkowite usunięcie wzorców niepożądanych, a rozwinięcie w ich
miejsce zdrowych strategii radzenia sobie z lękiem. Terapia lęku może obejmować różne podejścia, w zależności od indywidualnych potrzeb i preferencji.

Zrozumienie zespołu lęku napadowego

Zespół lęku napadowego diagnozuje się u osób, które doświadczają spontanicznych, pozornie nieoczekiwanych napadów paniki i są bardzo zaabsorbowane strachem przed nawracającym atakiem. Ataki paniki pojawiają się nieoczekiwanie, czasem nawet podczas budzenia się ze snu. Lęk napadowy zwykle zaczyna się w wieku dorosłym (po 20 roku życia), ale dzieci mogą również mieć lęk napadowy i wiele dzieci doświadcza objawów podobnych do napadu paniki.

Cele terapii lęku

Podstawowym celem terapii lęku jest zmniejszenie nasilenia objawów lękowych oraz poprawa jakości życia. Terapeuta i klient, wspólnie opracowują cele terapeutyczne, które mogą obejmować:

Nauczenie klienta technik relaksacyjnych.

Terapeuci często uczą osoby, różnych technik relaksacyjnych. Są to takie techniki jak głębokie oddychanie, medytacja czy trening autogenny. Te metody mogą pomóc w łagodzeniu napięcia i lęków.

Identyfikacja i modyfikacja myśli lękowych:

Terapeuci pomagają zidentyfikować negatywne lub irracjonalne myśli, które przyczyniają się do lęku. Następnie wspólnie pracują nad zmianą tych myśli na bardziej realistyczne i konstruktywne.

Ekspozycja i desensytyzacja:

W przypadku fobii lub napadów paniki, terapeuci często stosują techniki ekspozycji, które polegają na stopniowym narażaniu osoby na sytuacje wywołujące lęk. Ta kontrolowana ekspozycja pomaga osobie w trakcie terapii, stopniowo przystosować się do tych sytuacji i zmniejszyć reakcję lękową.

Uczenie umiejętności radzenia sobie:

Terapeuci uczą osobę w trakcie terapii, zdrowych strategii radzenia sobie z lękiem, takich jak rozwiązywanie problemów, asertywność i umiejętność zarządzania stresem. Te umiejętności mogą pomóc osobie skuteczniej radzić sobie z lękiem w codziennym życiu.

Mechanizmy terapeutyczne w leczeniu lęku

Terapia lęku opiera się na różnych mechanizmach terapeutycznych, które mają na celu zmianę myśli, emocji i zachowań danej osoby. Oto kilka przykładów:

Edukacja i psychoedukacja:

Terapia lęku zwykle zaczyna się od edukacji na temat natury lęku i jego mechanizmów. Terapeuta wyjaśnia, jak lęk wpływa na ciało i umysł, identyfikuje wspólną symptomatologię lęku oraz omawia różne strategie zarządzania lękiem. Dzięki temu osoba zyskuje lepsze zrozumienie swoich objawów. Staje się bardziej świadomy procesów, które zachodzą w jego umyśle i ciele podczas doświadczania lęku.

Terapia poznawcza:

W terapii poznawczej skupia się na identyfikowaniu i zmienianiu niezdrowych lub irracjonalnych myśli i przekonań, które przyczyniają się do lęku. Terapeuta pomaga klientowi spojrzeć na swoje myśli w sposób bardziej obiektywny i realistyczny, analizując dowody i alternatywne wyjaśnienia. Następnie wprowadza się zdrowsze wzorce myślenia, które pomagają zmniejszyć lęk i poprawić samopoczucie. Osoba ta, uczy się rozpoznawać myśli lękowe i zastępować je bardziej pozytywnymi lub realistycznymi przekonaniami.

Terapia behawioralna:

Terapia behawioralna skupia się na zmianie zachowań i reakcji związanych z lękiem. Jedną z technik wykorzystywanych w tej terapii jest stopniowe narażanie (ekspozycja) na sytuacje lub przedmioty wywołujące lęk, ale w kontrolowany sposób. Terapeuta prowadzi osobę, przez stopniowy proces eksponowania się na coraz trudniejsze sytuacje lękowe, pomagając mu przezwyciężyć lęk i zmieniać swoje reakcje. Dodatkowo, techniki takie jak trening umiejętności radzenia sobie ze stresem, relaksacja mięśniowa i techniki oddechowe mogą być stosowane w celu redukcji napięcia i poprawy samopoczucia.

Psychoterapia psychodynamiczna

Terapia psychodynamiczna koncentruje się na identyfikowaniu i rozumieniu głębokich, nieświadomych konfliktów emocjonalnych, które mogą przyczyniać się do lęku. Terapeuta pomaga klientowi odkryć i przepracować ukryte motywy i traumy, które wpływają na jego lęk. Poprzez introspekcję i analizę osoba może zyskać głębsze zrozumienie swojego lęku i wprowadzać zmiany w swoim życiu.

Terapia interpersonalna

Terapia interpersonalna skupia się na poprawie relacji międzyludzkich, które mogą mieć wpływ na lęk.

Wsparcie dla osób z lękiem

Osoby z lękiem mogą również szukać wsparcia poza terapią. Istnieje wiele organizacji, grup wsparcia i zasobów online, które mogą dostarczyć informacji, porad oraz możliwość dzielenia się doświadczeniem z innymi osobami dotkniętymi lękiem. Ważne jest, aby osoby z lękiem otaczały się ludźmi, którzy ich wspierają i rozumieją ich trudności.

Terapia lęku – Podsumowanie

Terapia lęku jest kompleksowym podejściem do leczenia zaburzeń lękowych. Wykorzystuje różne metody i techniki, aby pomóc osobie zmniejszyć lęk, radzić sobie z objawami i poprawić jakość życia. Współpraca z doświadczonym terapeutą oraz otoczenie się odpowiednim wsparciem może być kluczowa dla sukcesu terapii lęku.